De Interministeriële Conferentie (IMC) Migratie en Integratie bereikte vandaag een akkoord over maatregelen in de strijd tegen uitbuiting en misbruiken bij arbeidsmigratie. Er wordt ook werk gemaakt van efficiëntere procedures. Daarnaast werden maatregelen afgesproken om de activering van asielzoekers te versterken en krijgen au pairs een beter bescherming door hen een werknemersstatuut toe te kennen.
Staatssecretaris voor asiel en migratie Nicole de Moor, voorzitter van de IMC Migratie en Integratie: “Door de groeiende krapte op de arbeidsmarkt, is arbeidsmigratie de afgelopen jaren sterk geëvolueerd. Waar het vroeger vooral hooggeschoolde profielen waren die werden aangetrokken voor de kenniseconomie, gaat het nu ook om technisch geschoolde profielen. Werknemers worden soms het slachtoffer van misbruik of bevinden zich soms in een erg afhankelijke positie waardoor ze wantoestanden niet durven signalieren. We zorgen voor een betere bescherming van werknemers en pakken malafide werkgevers aan. Zo gaan we ook oneerlijke concurrentie aan van werkgevers die het niet nauw nemen met de regels.”
Vorig jaar werden 24.365 aanvragen voor een gecombineerde verblijfs- en arbeidsvergunning ingediend (13.839 eerste aanvragen + 10.526 verlengingen), tegenover 12.977 in 2021. Het systeem zit in de lift en dat is ook logisch door de krapte op de arbeidsmarkt, maar waakzaamheid voor misbruik is geboden. Concrete dossiers zoals de uitbuiting op de werf van Borealis en studies tonen aan dat de gecombineerde vergunning soms misbruikt wordt en dat de werknemer zich in een soms erg afhankelijke positie ten opzichte van de werkgever bevindt. Bovendien kent de werknemer niet altijd zijn rechten of beschikt hij niet over de informatie om deze uit te oefenen.
Strijd tegen misbruik bij arbeidsmigratie
Op de IMC spraken de verschillende overheden af om bijkomende weigeringsgronden voor gecombineerde vergunningen te onderzoeken om misbruik tegen te gaan. Dat kan bijvoorbeeld gaan om weigeringsgronden omwille van financiële situatie van de werkgever, misbruik van procedure, vereiste van medisch attest voor specifieke functies. Een ruimer arsenaal aan weigeringsgronden geeft diensten meer slagkracht wanneer zij vermoeden dat een aanvraag malafide is.
Misbruiken van de procedure worden verder tegengaan door alert te zijn voor factoren die een hoger risico op misbruik inhouden. Zo zullen de gewesten versterkte aandacht hebben voor financiële indicatoren bij de beoordeling van de werkgever, voor aanvragen met betrekking op laag- en middengeschoolde knelpuntberoepen en het gebruik van ondersteunende kantoren. De federale overheid gaat voor ieder dossier de verblijfshistoriek en eventuele voorgeschiedenis na (bv schijnhuwelijk) en signaleert dossiers die op die basis mogelijks bijkomend onderzocht moeten worden aan de gewesten.
Er wordt een alarmbelprocedure uitgewerkt waarbij in twijfelgevallen de diplomatieke post kan gevraagd worden een bijkomend interview uit te voeren.
Arbeidsmigranten beter beschermen
Daarnaast werd afgesproken om arbeidsmigranten beter te beschermen en te informeren over hun rechten. Duidelijke en toegankelijk informatie over arbeidsrechten zal ter beschikking worden gesteld in verschillende talen op de website van FOD Werk en de gewestelijke arbeidsadministraties, met op termijn één website met gebundelde informatie van alle instanties. Daarnaast zal bij de afgifte van het visum of bij de verlenging van de gecombineerde vergunning, een (digitale) brochure worden bezorgd met relevante info over arbeidsrechten.
Wanneer arbeidsmigranten in ons land slachtoffer worden van sociale inbreuken door de werkgever, zullen zij in de toekomst een periode van 180 dagen krijgen om nieuw werk te zoeken. Momenteel bedraagt die periode 90 dagen, wat in de praktijk vaak te kort blijkt te zijn. Die langere periode moet de drempel voor slachtoffers verlagen om inbreuken te signaleren.
Er komt een wettelijke verankering dat de kosten voor de procedure voor een gecombineerde vergunning ten laste liggen van de werkgever. Nu is het niet wettelijk geregeld wie de procedurekost van 138 euro betaalt.
Verder wordt onderzocht hoe voldoende huisvesting van werknemers die gehuisvest worden via de werkgever kan worden gegarandeerd, door in te zetten op een betere identificatie van deze doelgroep bij de gecombineerde vergunningsaanvraag en op betere en gerichtere informatie-uitwisseling tussen de administratie wonen en de arbeidsinspecties.
Er worden specifieke en vrijwillige inburgeringstrajecten aangeboden aan arbeidsmigranten.
De verschillende overheden engageren zich verder om de behandelingstermijnen voor gecombineerde vergunningen te verkorten. De verschillende instanties zullen de behandelingstermijnen regelmatig monitoren. Daarnaast wordt ook gezorgd dat werknemers die met een gecombineerde vergunning naar ons land komen, sneller effectief kunnen beginnen werken.
Verder inzetten op activering asielzoekers
Staatssecretaris de Moor zet heel sterk in op de activering van asielzoekers. Vorig jaar waren daardoor maar liefst 10.000 asielzoekers aan de slag voor korte of langere periode, goed voor 55 procent van de asielzoekers op beroepsactieve leeftijd.
De Moor wil die aanpak structureel uitbouwen om nog meer asielzoekers aan de slag krijgen en te zorgen dat ze voor langere periodes werken. Daarom agendeerde ze de tewerkstelling van asielzoekers ook op de IMC. De verschillende regeringen spraken af om de bestaande samenwerkingen tussen Fedasil en de arbeidsbemiddelingsdiensten te versterken. Verder wordt een actieplan uitgewerkt om drempels tot de arbeidsmarkt te identificeren en weg te werken (bv. mobiliteit, toegang tot bankdiensten, gelijkschakeling van diploma’s).
Au pair
Tot slot spraken de verschillende regeringen af om een betere wettelijke bescherming voor au pairs te bieden. Jongeren die als au pair in ons land verblijven en werken, zullen in de toekomst worden beschouwd als werknemer.
Binnen het huidige kader worden op het terrein veel misbruiken vastgesteld. Zo werd in de periode 2014-2017 bij één op de drie controles bij au pairs in Vlaanderen onregelmatigheden vastgesteld.
Omdat au pairs op dit moment nog niet onder het werknemerstatuut vallen, geldt er geen bescherming bij het beëindigen van de overeenkomst door het gastgezin, en geldt er geen bescherming bij het niet of onvoldoende uitbetalen van de vergoeding. Au pairs zijn daardoor erg kwetsbaar. Door au pair het statuut van werknemer toe te kennen wordt dat aangepakt en krijgen zij loonbescherming en de bescherming bij opzeg.
De nood aan een uitgewerkt wettelijke statuut voor au pairs wordt al sinds 2015 aangekaart. Vorig jaar werden 502 visa voor au pairs afgeleverd.
Deelnemers IMC
Volgende ministers en/of kabinetten namen deel aan de IMC:
Federaal: Nicole de Moor, Pierre-Yves Dermagne, Hadja Lahbib, Vincent Van Quickenborne, Marie-Colline Leroy
Vlaamse regering: Jan Jambon, Hilde Crevits, Bart Somers, Jo Brouns
Brussel: Rudi Vervoort, Alain Maron, Bernard Clerfayt
Franse gemeenschap : Pierre-Yves Jeholet, Frédéric Daerden, Valérie Glatigny
Waalse regering : Christie Morreale, Christophe Collignon
Duitstalige Gemeenschap: Antonios Antoniadis, Isabelle Weykmans
