Staatssecretaris voor asiel en migratie Nicole de Moor en minister van justitie Paul Van Tigchelt, bezochten vandaag de gevangenis van Beveren. Terugkeerbegeleiders volgen gedetineerden in onwettig verblijf op. Die laatsten moeten wanneer ze vrijkomen zo snel mogelijk worden teruggestuurd naar hun land van herkomst.
Het aantal terugkeerbegeleiders werd met 16 opgedreven tot 21. Zij werken in alle Belgische gevangenissen. In het begin van deze legislatuur waren zij slechts met 5. In totaal voerden zij het afgelopen jaar 4.895 gesprekken. Met haar aanklampend terugkeerbeleid zet de Moor sterk in op terugkeerbegeleiding. Naast een netwerk van terugkeerbegeleiding voor mensen in onwettig verblijf verspreid over het land, werd in samenwerking met justitie flink geïnvesteerd in meer terugkeerbegeleiding in de gevangenissen.
Nicole de Moor: “Wie niet in ons land mag zijn moet terugkeren en dat geldt zeker voor wie criminele feiten heeft gepleegd. Door de inzet van terugkeerbegeleiders in de gevangenissen in goede samenwerking met justitie, slagen we erin om meer gevangenen zonder wettig verblijf wanneer ze vrijkomen meteen vanuit de gevangenis terug te sturen. Zo moeten zij niet meer passeren via een gesloten centrum en kunnen we de terugkeer sneller organiseren.”
Paul Van Tigchelt: “Een effectief terugkeerbeleid van gedetineerden zonder recht op verblijf bekom je door Justitie goed te laten samenwerken met de Dienst Vreemdelingenzaken, informatie snel uit te wisselen en een proactieve houding aan te nemen bij elk potentieel terugkeerdossier. Op deze zaken hebben we de afgelopen tijd hard ingezet. Samen met de aanwerving van de vele extra terugkeercoaches begint dit steeds meer te lonen.”
Op dag 1 wanneer een vreemdeling in de gevangenis wordt opgesloten start de Dienst Vreemdelingenzaken het dossier op. DVZ gaat geval per geval het verblijfsstatuut van de vreemdeling na en bekijkt welke formaliteiten moeten vervuld worden om iemand terug te sturen wanneer deze vrij zal komen.
De terugkeerbegeleiders in de gevangenissen volgen gedetineerden in onwettig verblijf individueel op. Ze trachten de gedetineerden te overtuigen samen te werken met de DVZ in het kader van de identificatie en de terugkeer. Ook bij de terugkeer van gedetineerden helpt het als zij inzien dat hun toekomst in hun herkomstland ligt. Ambassades en consulaten van herkomstlanden verlenen bovendien betere medewerking wanneer de gedetineerde zelf aangeeft mee te willen werken aan terugkeer. Terugkeerbegeleiders stellen vast dat waar zij vroeger vaak het eerste contact moesten leggen met gedetineerden, gedetineerden nu vaker zelf de eerste stap zetten om een terugkeerbegeleider te zien. Die begeleiding werpt dus haar vruchten af om gedetineerden terug te sturen.
Steeds vaker worden gedetineerden rechtstreeks vanuit de gevangenis teruggestuurd, zonder tussenstap in een gesloten centrum. In 2023 gebeurde die rechtstreekse terugkeer vanuit de gevangenis voor 875 gedetineerden of 61 procent van de gevallen. In 2018 ging dat nog om 54 procent van de gevallen. Naast een rechtstreekse terugkeer, was vorig jaar in 180 gevallen (13%) één overnachting in een gesloten centrum voldoende (bv. dichter bij de luchthaven voor vertrek).
In 2023 zijn er in totaal 1.428 mensen zonder papieren wanneer ze vrijkomen teruggestuurd. Dat zijn er iets minder dan in 2022 (1.511), aangezien er minder kortgestraften vrijkwamen als gevolg van nieuwe wetgeving. De verwachting is dat dat effect tijdelijk is en de terugkeer de komende tijd opnieuw verder zal toenemen.
De belangrijkste nationaliteiten die werden teruggestuurd zijn Albanezen, Marokkanen en Roemenen.
In het wetsontwerp ‘aanklampend terugkeerbeleid’ dat de Kamercommissie Binnenlandse Zaken vorige week in tweede lezing goedkeurde, voert de Moor een medewerkingsplicht voor terugkeer in. Die medewerkingsplicht houdt onder meer in dat wie het land moet verlaten, moet meewerken aan de terugkeerbegeleiding. Daarnaast wordt gewerkt aan de bouw van een nieuw vertrekcentrum in Steenokkerzeel en drie nieuwe gesloten terugkeercentra in Zandvliet, Jumet en Jabbeke.
Ook het Wetboek gecontroleerde migratie dat de Moor verder in de regering zal bespreken, bevat maatregelen om terugkeerprocedures te verbeteren. Zo wordt het voortdurend in- en uitreizen van overlastplegers en kleine criminelen uit andere EU-landen tegengegaan. Wanneer zij voortaan een bevel krijgen om het land te verlaten, zal dat bevel blijven gelden als zij kort daarna willen terugkomen. Zo kunnen zij sneller opnieuw verwijderd worden.
Staatssecretaris voor asiel en migratie, Nicole de Moor, benadrukte op een conferentie in Kopenhagen (Denemarken) de nood aan partnerschappen met landen van herkomst en het voeren van de strijd tegen mensensmokkel. Samen met Europese collega’s en EU-Commissaris Ylva Johansson bespreken ze een versterkte aanpak.
De ministerraad ging vorige vrijdag akkoord met het voorstel van staatssecretaris voor asiel en migratie, Nicole de Moor, om in de toekomst meer specifieke Dublincentra voor terugkeer op te richten. De Dublin terugkeer is de hoogste sedert jaren, en dat onder moeilijke omstandigheden. Ondanks het feit dat heel wat lidstaten niet antwoorden op de vraag tot terugname heeft de Dienst Vreemdelingenzaken ook in 2023 de sterke stijging uit 2022 kunnen verderzetten.
De Kamer keurde afgelopen nacht het wetsontwerp aanklampend terugkeerbeleid van staatssecretaris voor asiel en migratie Nicole de Moor goed. Daarmee zijn de vier delen van migratiedeal die de Moor in maart vorig jaar sloot binnen de regering, goedgekeurd in het parlement.