In de eerste tien maanden van dit jaar zijn al 2.388 mensen zonder wettig verblijf gedwongen teruggekeerd. Dat is 20 procent meer dan in heel 2021. Het Terugkeerplan dat voorziet om de capaciteit van terugkeercentra met de helft uit te breiden, is in volle uitvoering.
Staatssecretaris voor asiel en migratie Nicole de Moor bracht vandaag een bezoek aan het gesloten centrum van Merksplas, waar werken aan de gang zijn om 40 extra plaatsen te creëren. Sinds vandaag zijn daar bovendien 14 specifieke plaatsen voor probleemgevallen.
Nicole de Moor: “Onwettig in ons land verblijven is nooit een goede optie. Niet voor onze samenleving, niet voor de persoon in kwestie. Met ons aanklampend terugkeerbeleid volgen we iedereen die te horen krijgt dat hij het land moet verlaten op. Daarbij worden verschillende mogelijkheden bekeken, maar voor wie blijft weigeren terug te keren is gedwongen terugkeer de enige optie. Daarvoor is voldoende capaciteit nodig en daarvoor zorgen we voor. De plannen voor extra terugkeercentra worden bakstenen.”
Sinds deze legislatuur wordt een aanklampend terugkeerbeleid gevoerd. Mensen zonder wettig verblijf krijgen niet zomaar een bevel om het grondgebied te verlaten, maar worden begeleid. Daarbij worden alle opties met de betrokkene bekeken: gaande van mogelijke manieren om wettig in ons land te verblijven, over vrijwillige terugkeer tot en met het risico op gedwongen terugkeer.
In totaal werden dit jaar al 6.115 mensen zonder wettig verblijf van het Belgische grondgebied verwijderd. Na een terugval tijdens coronajaren 2020 en 2021, zijn de cijfers opnieuw in stijgende lijn. Maand na maand nemen de terugkeercijfers toe (zie grafiek). Naast de 2.388 personen zonder wettig verblijf die gedwongen werden teruggestuurd, keerden al 2.180 personen vrijwillig terug (2.028 in heel 2021). De vrijwillige terugkeer zal op het einde van dit jaar uitkomen op het niveau van voor corona. 1.494 personen werden aan de grens tegengehouden en teruggestuurd (1.237 in 2021), bijvoorbeeld omdat ze niet over de juiste papieren beschikten.
Binnen de groep gedwongen terugkeer zijn ook 1.267 mensen zonder wettig verblijf die omwille van feiten in de gevangenis zaten en na het einde van hun opsluiting werden teruggestuurd. Daarmee zal tegen het einde van dit jaar opnieuw het niveau van voor corona worden bereikt (1.469 in 2019).
Meer capaciteit
Het aanklampend terugkeerbeleid vraagt bijkomende infrastructuur om een betere, snellere en menselijkere begeleiding van personen in onwettig verblijf mogelijk te maken. Zo is een netwerk uitgebouwd van regionale bureaus voor terugkeerbegeleiding en terugkeerloketten om begeleidingsgesprekken te organiseren. Ook wordt het aantal terugkeerwoningen voor gezinnen verdubbeld naar 54 woningen. Daarnaast wordt werk gemaakt van meer capaciteit in gesloten centra.
Momenteel telt ons land 6 gesloten centra met een maximumcapaciteit van 751 plaatsen. In het centrum in Merksplas zijn momenteel werken bezig om het centrum uit te breiden. Er zullen binnen enkele maanden 40 plaatsen bijkomen (totale capaciteit wordt dan 196 plaatsen). Vandaag opent ook een vleugel met 14 individuele cellen waar mensen die zich agressief gedragen kunnen opgesloten worden. Op die manier kan gepast gereageerd worden in dergelijke gevallen en wordt vermeden dat personen die zich slecht gedragen de situatie in het hele centrum bemoeilijken. Ook probleemgevallen uit andere centra kunnen naar deze vleugel overgebracht worden.
Daarnaast wordt hard gewerkt aan de drie 3 nieuwe gesloten terugkeercentra én een bijkomend vertrekcentrum die voorzien zijn in het Terugkeerplan. Daardoor zal de capaciteit gefaseerd opgetrokken worden naar 1.145 plaatsen. De gesloten terugkeercentra worden gebouwd in Zandvliet, Jumet en Jabbeke. Dat laatste komt ter vervanging van het bestaande gesloten centrum in Brugge. In Steenokkerzeel, nabij de luchthaven van Zaventem, wordt een vertrekcentrum gebouwd voor kort verblijf. Hier worden ook mensen die moeten terugkeren kort vastgehouden om van daaruit een snelle terugkeer naar herkomstland mogelijk te maken.
De selectieprocedure voor de bouw van het vertrekcentrum in Steenokkerzeel zit momenteel in de laatste fase. De beslissing over welke bedrijven aan de gunningsfase zullen deelnemen valt eind december. De geselecteerde bedrijven krijgen dan begin januari de gunningsleidraad toegestuurd met hierin de instructies voor het verwachtte ontwerp.
In afwachting van het nieuwe centrum in Jabbeke zullen in het terugkeercentrum in Brugge de komende maanden enkele noodzakelijke renovatiewerken plaatsvinden. De verlichting, sporthal, keuken en het sanitair worden vernieuwd. De aankoop van het terrein voor het nieuwe centrum is volop lopende, deze week vindt daarover een laatste vergadering plaats tussen de Regie der Gebouwen en Immo Vlaanderen.
Voor het centrum van Jumet is het dossier klaar en zal de komende tijd een bouwvergunning worden ingediend.
Staatssecretaris de Moor financiert met de middelen van haar departement asiel en migratie zes architecten bij de Regie der Gebouwen. De vacatures voor deze functies staan momenteel open bij Selor. Zij moeten de ploeg architecten binnen de Regie versterken, zodat op maximale snelheid kan worden gewerkt aan alle projecten die in het Terugkeerplan zijn afgesproken. Vanaf 2026 moeten de eerste plaatsen in de nieuwe terugkeercentra openen.
