Nicole de Moor: “Vrijwillige terugkeer overstijgt niveau van voor corona”

In 2022 keerden 2.673 personen vrijwillig terug naar hun land van herkomst. Daarmee ligt het aantal hoger dan voor de corona-periode. In 2019 keerden 2.426 personen vrijwillig terug.

Nicole de Moor: “Het aanklampend terugkeerbeleid is een breuk met het verleden. We geven mensen niet zomaar een papier met het bericht dat ze het land moeten verlaten, maar zorgen voor een grondige begeleiding. Dat is in het belang van die mensen, want in onwettig verblijf in ons land leven is nooit een oplossing. We geven de voorkeur aan vrijwillige terugkeer, maar als dat niet gaat is gedwongen terugkeer de laatste optie.”

In totaal werden vorig jaar 7.396 mensen zonder wettig verblijf van het Belgische grondgebied verwijderd. Na een terugval tijdens coronajaren 2020 en 2021, zijn de cijfers opnieuw in stijgende lijn. Naast 2.673 personen die vrijwillig terugkeerden, werden 2.971 personen gedwongen teruggestuurd. Het aantal gedwongen terugkeerders nam daarmee met 43 procent toe ten opzichte van 2021. 1.752 personen werden aan de grens tegengehouden en teruggestuurd (1.237 in 2021), bijvoorbeeld omdat ze niet over de juiste papieren beschikten.

Het aanklampend terugkeerbeleid vraagt bijkomende infrastructuur om een betere, snellere en menselijkere begeleiding van personen in onwettig verblijf mogelijk te maken. Zo is een netwerk uitgebouwd van 35 regionale bureaus voor terugkeerbegeleiding en vijf terugkeerloketten om begeleidingsgesprekken te organiseren. Dat netwerk wordt verder uitgebreid. Recent openden bureaus in onder meer Luik, Aalst, Ottignies, Nijvel, Gent en Namen.

Daarnaast wordt het aantal terugkeerwoningen voor gezinnen verdubbeld naar 54 woningen en wordt werk gemaakt van meer capaciteit in gesloten centra. Momenteel telt ons land 6 gesloten centra met een maximumcapaciteit van 751 plaatsen. Daarnaast wordt hard gewerkt aan drie 3 nieuwe gesloten terugkeercentra én een bijkomend vertrekcentrum die voorzien zijn in het Terugkeerplan. Daardoor zal de capaciteit gefaseerd opgetrokken worden naar 1.145 plaatsen. De gesloten terugkeercentra worden gebouwd in Zandvliet, Jumet en Jabbeke. Dat laatste komt ter vervanging van het bestaande gesloten centrum in Brugge. In Steenokkerzeel, nabij de luchthaven van Zaventem, wordt een vertrekcentrum gebouwd voor kort verblijf. Hier worden ook mensen die moeten terugkeren kort vastgehouden om van daaruit een snelle terugkeer naar herkomstland mogelijk te maken. Eind vorige maand werden kandidaten geselecteerd voor de aanbesteding voor Steenokkerzeel. De aankoop van het terrein in Jabbeke wordt voorbereid en gebeurt later dit jaar.

Naast capaciteit is ook een goede samenwerking met landen van herkomst cruciaal voor terugkeer. De Moor wil dat de Europese leiders zich engageren om in de toekomst meer als één blok om te gaan met derde landen. “Er moet ook een sluitstuk zijn in ons migratiebeleid voor zij die geen verblijfsrecht krijgen, en dat is terugkeer. Het is een internationale plicht van landen om de eigen onderdanen opnieuw op te nemen, en het is die plicht die de Unie collectief sterker moet kunnen afdwingen. We mogen niet terugdeinzen daarvoor de nodige instrumenten in te zetten, en dan denk ik in de eerste plaats aan het gemeenschappelijk visumbeleid.” Een sterker Europees antwoord rond terugkeer is een van de zaken die op de Europese top deze week worden besproken.